Archives
QUY TRÌNH TẦM SOÁT ĐÁI THÁO ĐƯỜNG THAI KỲ
Các yếu tố nguy cơ của đái tháo đường là gì?
Hiện nay tiểu đường (đái tháo đường) đang trở thành đại dịch trên toàn thế giới. Tiểu đường khi có thai cũng ngày càng gia tăng nhất là ở những thai phụ có những yếu tố nguy cơ như: cha mẹ, anh em có người bị tiểu đường, thai kỳ lần trước bị thai lưu, thai dị tật, con to hoặc ở những người có lối sống ít vận động, béo phì, cao huyết áp.
Những tác hại cho mẹ và em bé khi bị đái tháo đường trong thai kỳ.
Tiểu đường xảy ra khi mang thai thường không có triệu chứng gì ngay cả xét nghiệm đường lúc đói cũng không cao, nhưng lại có thể gây những ảnh hưởng rất nguy hiểm cho mẹ và thai nhi.
Đối với mẹ có thể gây: bệnh lý thận, tiền sản giật, bệnh lý tim,…
Đối với con có thể gây: sảy thai, thai dị tật, thai chết trong bụng mà không rõ lý do, con sanh ra to, sanh khó, nguy cơ phải mổ sanh cao, dễ ngạt, vàng da nặng và nếu không được phát hiện và hướng dẫn một chế độ ăn uống, sinh hoạt hợp lý, điều trị đúng sẽ có thể tiến triển thành bệnh tiểu đường sau này.
Làm thế nào để biết mình có thể bị đái tháo đường trong thai kỳ?
Muốn biết mình có bị tiểu đường khi mang thai hay không, nhất là các thai phụ có nguy cơ cao, các bạn nên tham gia thực hiện chương trình “ Tầm soát đái tháo đường trong thai kỳ” tại phòng khám thai bệnh viện Từ Dũ và sẽ được hướng dẫn một chế độ ăn uống, sinh hoạt cũng như điều trị hợp lý nếu như phát hiện ra bệnh nhằm chăm sóc sức khoẻ cho mình và thai nhi được tốt hơn.
Chương trình gồm có các bước :
Bước 1:
Xét nghiệm lần 1: rất đơn giản và không hề khó chịu. Bạn sẽ được uống 1 ly nước đường trong vòng 5 phút. Sau đó ngồi nghỉ, 1 tiếng sau sẽ được làm xét nghiệm (lấy một chút xíu máu ở đầu ngón tay, không đau).
Nếu kết quả xét nghiệm sàng lọc > 140mg/dl bạn sẽ được thực hiện xét nghiệm lần 2 sau một tuần.
Bước 2:
Xét nghiệm lần 2: Bạn sẽ được uống 1 ly nước đường, bác sĩ sẽ đo đường huyết của bạn trước khi uống đường và 2 lần sau khi uống đường. Nếu trong 2 kết quả đường huyết cao hơn bình thường bạn sẽ được chẩn đoán là đái tháo đường trong thai kỳ. Tuỳ theo, mức độ cao của đường huyết, bạn sẽ được bác sĩ của mình cho những hướng dẫn cụ thể về chế độ ăn uống, sinh hoạt hoặc điều trị bằng thuốc hợp lý, giúp chăm sóc sức khoẻ tốt cho bạn và con bạn
QUY TRÌNH CHẨN ĐOÁN & XỬ TRÍ DỌA SINH NON
heo tổ chức Y tế thế giới, sinh non là một cuộc chuyển dạ xảy ra từ tuần 22 đến trước tuần thứ 37 của thai kỳ tính từ ngày đầu tiên của kỳ kinh cuối cùng. Hằng năm trên thế giới có khoảng 13 triệu thai kỳ sinh non, chiếm 5% đến 15 % trong tổng số các cuộc đẻ. sinh non liên quan đến tỉ lệ tử vong chu sinh cao.
Trẻ < 2500g: tỉ lệ tử vong lên đến 80% ở các nước đang phát triển
Trẻ < 1500g có nguy cơ tử vong cao gấp 200 lần so với trẻ > 2500g.
I.Tầm quan trọng đối với cộng đồng
Đẻ non nguy hiểm cho trẻ sơ sinh, tỷ lệ tử vong chu sản càng cao khi tuổi thai càng non. Đặc biệt, trẻ sinh non có nguy cơ cao về di chứng thần kinh.
– Trước 32 tuần tỷ lệ di chứng là 1/3.
– Từ 32- 35 tuần tỷ lệ di chứng thần kinh là 1/5.
– Từ 35 đến 37 tuần tỷ lệ di chứng là 1/10.
Chăm sóc một trường hợp sinh non rất tốn kém. Các vấn đề của trẻ non tháng:
– Hội chứng suy hô hấp, loạn sản phổi- phế quản.
– Xuất huyết nội sọ, nguy cơ bại não
– Còn ống động mạch
– Hạ thân nhiệt, hạ đường huyết
– Ngưng thở, thở chậm
– Tăng nguy cơ nhiễm trùng.
– Bệnh lý võng mạc.
Ngoài ra khi lớn lên trẻ còn có những di chứng về tâm thần kinh, là gánh nặng cho gia đình cũng như xã hội.
Do đó sinh non là một trong những vấn đề quan trọng đặt ra cho các thầy thuốc và xã hội.
Chăm sóc trẻ sinh non
II. KHẢO SÁT MỚI TRONG CHẨN ĐOÁN DOẠ SINH NON
Ngoài những triệu chứng kinh điển để chẩn đoán dọa sinh non và sinh non, còn có một số khảo sát mới như:
+ Sự thay đổi cổ tử cung:
– Khám cổ tử cung bằng tay (đánh giá chỉ số Bishop)
– Siêu âm chiều dài cổ tử cung qua ngã âm đạo.
Giá trị bình thường chiều dài cổ tử cung trên siêu âm: độ dài > 3cm, độ rộng kênh CTC không quá 8mm.
Nếu chiều dài cổ tử cung < 2,5cm thì nguy cơ sinh non cao.
+ Xét nghiệm Fibronectin thai: quá trình do viêm và cơn gò tử cung có thể gây nên xuất tiết Fibronectin thai (là chất protein giữa màng nhau và ngoại sản mạc).
Nếu tử cung có cơn gò nhưng xét nghiệm Fibronectin (âm tính) có thể loại trừ sanh non trong vòng 7- 10 ngày.
+ Chẩn đoán nhiễm trùng kèm theo:
– Đo pH âm đạo
– XN dịch tiết âm đạo.
– Phân tích nước tiểu để loại trừ nhiễm trùng niệu
– huyết đồ, sinh hóa máu.
+ Các phương pháp để chấn đoán bệnh lý tử cung hoặc tử cung- nhau: bao gồm siêu âm, Siêu âm Doppler, siêu âm chiều dài cổ tử cung để xem có nên chấm dứt thai kỳ hay không?
III. XỬ TRÍ DỌA SINH NON
Nguyên tắc điều trị
– Nghỉ ngơi tại giường
– Dùng thuốc ức chế cơn gò tử cung
– Dự phòng hội chứng suy hô hấp bằng cách hỗ trợ độ trưởng thành phổi thai nhi với các Glucocorticoids.
- Các loại thuốc giảm co thắt tử cung
Các loại bêta – mimetic
Các chất đối kháng Calci
Magnesium Sulfate:
Nifedipine
Thuốc đối vận Oxytocin: Atosiban
- Sử dụng Corticosteroid giúp trưởng thành phổi thai nhi
+ Betamethason(Celestene) Tiêm bắp 3 ống/ ngày X 2 ngày
+ Dexamethasone (Dexaron): 6mg/ngày (1,5 ống) tiêm bắp x 2 ngày liên tiếp
SONG THAI – ĐA THAI
Việc sử dụng các biện pháp hỗ trợ sinh sản là yếu tố làm tăng khả năng mang đa thai chủ yếu nhất. Bên cạnh đó, các yếu tố khác như độ tuổi, tính di truyền hay vóc dáng cũng có ảnh hưởng.
Ngày càng có nhiều phụ nữ có khuynh hướng lớn tuổi mới có con. Điều này có thể là một trong những nguyên nhân khiến số bé sinh đôi, sinh ba tăng cao. Lý do là khi lớn tuổi, những thay đổi nội tiết tố của bạn sẽ làm tăng khả năng sản sinh ra nhiều hơn một trứng tại một thời điểm.
Tuy nhiên, lý do chính làm tăng đa sinh là việc sử dụng các phương pháp hỗ trợ sinh sản (ART) giúp phụ nữ thụ thai.
Bên cạnh đó, khả năng có các cặp song sinh cùng trứng không thay đổi trong nhiều thập kỷ và đáng chú ý là không đổi ở gần như mọi nơi trên thế giới.
Tại sao việc sử dụng các phương pháp hỗ trợ sinh sản lại làm tăng khả năng mang đa thai?
Thực tế, việc này phụ thuộc vào phương pháp hỗ trợ sinh sản mà bạn áp dụng.
Các thuốc hỗ trợ sinh sản bằng cách kích thích buồng trứng sẽ làm tăng khả năng rụng nhiều trứng cùng một thời điểm.
Nếu bạn thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm (IVF), cơ hội mang đa thai khá cao, ở mức 20 đến 40%, tùy thuộc vào việc bao nhiêu phôi được đặt vào tử cung của bạn.
Bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI) là phương pháp điều trị khả năng sinh sản duy nhất không làm tăng cơ hội thụ thai bội. Tuy nhiên, hầu hết phụ nữ thực hiện IUI cũng uống một loại thuốc hỗ trợ sinh sản nào đó.
Đa số các phương pháp hỗ trợ sinh sản chủ yếu làm tăng khả năng mang song thai khác trứng. Tuy nhiên, phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) cũng làm tăng khả năng mang song thai cùng trứng.
Những yếu tố khác ảnh hưởng đến khả năng mang đa thai
Trong khi các cặp song sinh cùng trứng thường xảy ra bởi sự ngẫu nhiên hoàn toàn, có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến khả năng thai phụ cho ra đời các em bé song sinh khác trứng:
- Yếu tố di truyền: Nếu bạn có anh chị em sinh đôi hoặc gia đình có các cặp sinh đôi, bạn sẽ có nhiều khả năng mang song thai.
- Độ tuổi: Phụ nữ mang thai càng lớn tuổi khả năng mang đa thai khác trứng càng cao. Phụ nữ trên 35 tuổi sản sinh lượng hormone kích thích nang noãn phát triển (FSH) nhiều hơn so với phụ nữ trẻ. FSH cũng là hormone thúc đẩy quá trình rụng trứng mỗi tháng. Phụ nữ có thêm FSH có thể sản sinh ra nhiều hơn một trứng trong một chu kỳ. Tuy nhiên, việc gia tăng mức độ hormone này cũng là dấu hiệu của khả năng sinh sản giảm. Vì vậy, phụ nữ lớn tuổi ít có khả năng có thai. Tuy nhiên, một khi có thai, họ lại có nhiều khả năng có con song sinh hơn.
- Lịch sử của các cặp song sinh: Một khi đã từng sinh đôi, bạn có gấp đôi khả năng sẽ tiếp tục sinh đôi trong lần mang thai sau.
- Số lần mang thai: Bạn càng mang thai nhiều lần, cơ hội mang song thai của bạn càng lớn.
- Thân hình: Tỷ lệ mang song thai ở phụ nữ cao lớn phổ biến hơn ở phụ nữ thấp bé.
THIỂU ỐI – ĐA ỐI
Hiện tượng đa ối thường xảy ra ở tuần thứ 30 của thai kỳ, bình thường lượng ối chuẩn là khoảng 1 lít, nhưng khi nước ối vượt qua mức 2 lít, có nghĩa là thai phụ đang bị đa ối. Thiểu ối là khi lượng nước ối giảm so với lượng nước ối bình thường tính theo tuổi thai và ở dưới đường percentile thứ 5.
Nước ối là gì?
– Khi còn trong bụng mẹ em bé nằm trong 1 bọc chứa đầy nước gọi là nước ối
– Nước ối có vai trò
o Dinh dưỡng cho phôi thai
o Bảo vệ thai tránh những va chạm, sang chấn, nhiễm trùng
o Giúp thai phát triển hài hòa và bình chỉnh ngôi thai
o Lúc chuyển dạ đầu ối làm mở cổ tử cung và trơn ống sinh dục giúp cuộc sanh dễ dàng
Nước ối được tiết ra từ đâu?
– Sản xuất
o Da
o Nước tiểu
o Dịch phổi
o Màng ối
o Từ hệ tuần hoàn mẹ
Sự hấp thu của nước ối như thế nào?
– Hấp thu
o Đường tiêu hóa
o Hấp thu qua da, dây rốn, màng nhau (sự hấp thu sẽ tăng dần khi thai đủ trưởng thành)
Bình thường nước ối là bao nhiêu lít?
– Thể tích nước ối tăng dần đến khi thai đủ trưởng thành thì giảm dần
o 20 tuần ——— 350 ml
o 25 – 26 tuần—- 670 ml
o 32 – 36 tuần—- 980 ml
o 40 tuần ——– 840 ml
o 42 tuần ——– 540 ml
Làm sao để đánh giá thể tích nước ối?
– Dựa vào siêu âm: AFI (chỉ số ối)
o > 20 : đa ối
o 16 – 20 : dư ối
o 8 – 15 cm : BT
o 5 – 8 cm : ối ít
o 2 – 5 cm : thiểu ối
o < 2 cm : vô ối
Nguyên nhân của thiểu ối?
– Thiểu ối ở những thai còn nhỏ khoảng 3 tháng giữa thai kỳ thường do dị tật thai nhất là đường tiết niệu
– Mẹ thiếu nước là uống nhiều nước làm giảm nguy cơ thiếu nước ối
– Thai đủ trưởng thành -> tăng sự hấp thu
– Thai chậm tăng trưởng trong tử cung (suy dinh dưỡng)
Thiểu ối có nguy hiểm không?
– Thiểu ối có thể gây
o Chèn ép dây rốn gây suy thai
o Cô đặc nước ối, nếu có phân su sẽ gây viêm phổi hít phân su, ngạt lúc sanh
o Lâu ngày là chèn ép thai gây dị dạng cho thai: chân khoèo, thiểu sản một số cơ quan
Khi bị thiểu ối cần làm gì?
– Nếu do dị dạng thai là bỏ thai
– Nếu vô ối là chấm dứt thai kỳ
– Cần khám, siêu âm, đo tim thai (Non stress test) theo hẹn của bác sỹ hoặc phải nhập viện theo dõi
– Tự theo dõi thai máy, uống nhiều nước
– Bác sỹ sẽ cho sanh hoặc mổ đúng thời điểm để đảm bảo an toàn cho mẹ và con
Nguyên nhân của đa ối là gì?
– Mẹ bị đái tháo đường, thiếu máu nặng, bất đồng nhóm máu mẹ con
– Giang mai
– Dị tật đường tiêu hóa: không có dạ dày, teo thực quản,…
– Đa thai, Phù nhau thai
– Con to
Đa ối có nguy cơ gì?
– Ối vỡ sớm, chuyển dạ kéo dài
– Sa dây rốn
– Ngôi thai bất thường: ngôi mông, ngôi ngang, đầu ngửa,..
– Băng huyết sau sanh
Khi bị đa ối cần làm gì?
– Theo dõi kỹ thai máy
– Cần nhập viện nếu thấy khó thở, ra nước âm đạo, thai máy yếu,…
– Chọc ối thoát bớt nước ối nếu đa ối nhiều gây chèn ép, khó thở,..
CÁC BẤT THƯỜNG DÂY RỐN, BÁNH NHAU
Nhau thai giữ vai trò là nơi trung chuyển các dưỡng chất từ người mẹ truyền sang thai nhi. Nó giữ cho máu của mẹ và thai nhi luôn độc lập với nhau, đồng thời ngăn không cho các vi khuẩn xâm nhập và gây hại cho thai nhi.
Tuy nhiên, nhau thai không phải là một màng chắn siêu nhiên. Nó có thể bị xâm hại bởi các hóa chất độc hại và tiềm ẩn nhiều nguy cơ bất thường có thể ảnh hưởng đến cả mẹ và thai nhi.
1. Nhắc lại cấu tạo và chức năng của nhau thai
Cấu tạo của nhau thaiNhau thai có hình dạng tựa như một chiếc bánh xốp và có cấu tạo gần giống với phổi của người trưởng thành. Trong nhau thai bao gồm nhiều bánh nhau. Mỗi bánh nhau này có chứa khoảng 15-20 múi và giữa mỗi múi như vậy đều có các rãnh nhỏ.
Mỗi phụ nữ khi mang thai lại hình thành một cấu tạo và vị trí nhau thai khác nhau. Thế nhưng, trong phần lớn các trường hợp, nhau thai đều bám ở vị trí đáy tử cung. Chính ở vị trí thuận lợi này, nhau thai sẽ đảm nhiệm vai trò cung cấp oxy và các dưỡng chất, sản xuất hormone thai kỳ để nuôi dưỡng thai nhi phát triển khỏe mạnh trong suốt 9 tháng thai kỳ. Ngoài ra, nhau thai tồn tại cũng để đảm bảo thai nhi không bị xâm hại bởi các vi khuẩn gây bệnh khác. Chính vì vậy, những trường hợp nhau thai bám ở vị trí không thuận sẽ gây nên những biến chứng nguy hiểm trong thai kỳ.
Suy nhau thai
Khi nhau thai không còn đủ khả năng đảm nhiệm vai trò truyền dưỡng chất và oxy từ mẹ sang thai nhi, người ta sẽ gọi là suy nhau thai. Phần lớn, nguyên nhân của tình trạng nghiêm trọng này là do cấu tạo nhau thai có sự bất thường hoặc do thai nhi đang gặp vấn đề về sức khỏe. Mặc dầu không có triệu chứng rõ rệt để nhận biết nhưng chỉ cần dựa trên tình trạng phát triển chậm hoặc khả năng vận động suy yếu của thai nhi, các bác sĩ có thể chẩn đoán được điều này.
Nhồi máu
Các tế bào ở một số bộ phận của nhau thai có thể bị chết đi do lưu lượng máu giảm hẳn. Thông thường, hiện tượng này sẽ không tác động nhiều đến thai nhi nhưng nếu người mẹ là đối tượng bị cao huyết áp dạng nặng, nó có thể dẫn đến hiện tượng nhồi máu và đe dọa đến tính mạng của thai nhi.
Phù nhau thai
Khi mắc bệnh phù nhau thai, các mô nhau sẽ bị ứ nước, tăng trọng lượng và thể tích, khiến các bánh nhau mất đi chức năng vốn có của mình.
Phù nhau thai có thể đi kèm theo các chứng phù nề ở dây rốn, ở thai nhi và gây tràn dịch đa màng. Hậu quả có thể dẫn đến các bệnh lý bẩm sinh về tim mạch, các bệnh tiêu hóa, gây ra hiện tượng truyền máu song thai… Nguy hiểm hơn, nó còn dẫn đến các dị tật bẩm sinh, dị dạng… làm ảnh hưởng nặng nề đến cuộc sống sau này của thai nhi một khi được chào đời.
Có thể phát hiện phù nhau thai qua siêu âm. Nếu thấy độ dày bánh nhau trên 4cm, các bác sĩ có thể kết luận về tình trạng phù nhau thai. Trong trường hợp thai nhi ở giai đoạn đầu thai kỳ, các thai phụ sẽ được đề nghị chấm dứt thai kỳ. Nếu phát hiện ở giai đoạn cuối thai kỳ, thai phụ sẽ được chỉ định mổ lấy thai để tránh những tai biến và biến chứng nguy hiểm.
Bánh nhau bất thường về vị trí bám
Vị trí nhau bám bất thường
Như đã nói, vị trí nhau bám thuận lợi trong suốt 9 tháng thai kỳ là đáy tử cung. Ngoài vị trí này, bánh nhau bám ở những vị trí khác như thành bên tử cung, bám thấp hoặc nhau tiền đạo đều đe dọa đến sự phát triển và tồn tại của thai nhi cũng như sức khỏe của người mẹ.
Với những trường hợp liên quan đến vị trí bám của nhau thai này, thai phụ đều có chung triệu chứng xuất huyết bất thường. Riêng về thai nhi, do bị cản trở về việc nhận dưỡng chất nên ngày càng suy yếu, thiếu dinh dưỡng và chậm phát triển.
Biện pháp can thiệp của các bác sĩ sẽ tùy thuộc vào tình trạng và mức độ nguy hiểm gây ra bởi hiện tượng nhau bám vị trí bất thường.
Nhau tiền đạo
Các trường hợp nhau tiền đạoTrong những vị trí nhau bám bất thường, nhau bám thấp chặn một phần hoặc toàn bộ cổ tử cung sẽ gây trở ngại lớn đến quá trình chuyển dạ. Bởi lẽ, phải thông qua ngã âm đạo thai nhi mới có thể chào đời. Chính vì vậy, các trường hợp nhau tiền đạo đều phải được chỉ định mổ lấy thai.
Cần lưu ý, trong thai kỳ, nếu bị nhau tiền đạo, thai phụ có thể bị xuất huyết thường xuyên với lượng máu ngày một tăng và trở nặng. Nó có thể khiến người mẹ choáng váng, mất sức và cần nhập viện để được truyền máu và theo dõi sức khỏe thường xuyên.
Các đối tượng thường bị nhau tiền đạo khi mang thai gồm các bà mẹ đã từng sinh mổ, những người đã từng phá thai hoặc những phụ nữ có thói quen hút thuốc lá. Vì thế, cần theo dõi chặt chẽ tiến trình thai kỳ ở những phụ nữ này.
Nhau bong non
Một phần bánh nhau bứt khỏi tử cung khi chưa đến kỳ sinh nở gọi là hiện tượng nhau bong non. Nó có thể gây vỡ mạch máu, làm chảy máu ồ ạt, giảm đột ngột và nghiêm trọng lưu lượng máu, oxy đến thai nhi. Với tình trạng này, nếu không được cấp cứu kịp thời sẽ đe dọa đến tính mạng của cả mẹ lẫn con.
Một số dấu hiệu điển hình để nhận biết tình trạng nhau bong non:
+ Có triệu chứng chảy máu âm đạo
+ Tử cung co thắt liên tục
+ Cảm giác đau đớn từ vùng tử cung
+ Bất thường nhịp tim
Các thai phụ đã từng bị nhau bong non trong lần mang thai trước, nguy cơ lặp lại tình trạng này ở lần mang thai kế tiếp khoảng 25%. Ngoài ra, có những nguy cơ làm phát sinh tình trạng này như sang chấn vùng kín, cao huyết áp, khiếm khuyết ở bộ phận tử cung. Những người thường xuyên hút thuốc lá và sử dụng cocain cũng là những đối tượng có nguy cơ cao bị nhau bong non trong thai kỳ.
Nhau cài răng lược
Các mức độ của tình trạng nhau cài răng lượcKhi nhau thai cài quá sâu và xâm lấn sang các bộ phận lân cận như bàng quang nó có thể gây chảy máu ồ ạt và đe dọa trực tiếp đến tính mạng của người mẹ. Chính vì vậy, trong hầu hết trường hợp, thai phụ đều được chỉ định đình chỉ thai, thậm chí buộc phải cắt bỏ tử cung để giữ lại tính mạng. Trường hợp nhau cài lấn sang các bộ phận lân cận khác cũng cần được phẫu thuật để cắt bỏ. Đây có thể nói là biến chứng vô cùng nguy hiểm mà một thai phụ có thể gặp phải trong thai kỳ.
Trên đây là những trường hợp bất thường về nhau thai rất nghiêm trọng mà mẹ bầu cần lưu ý trong thai kỳ. Việc phát hiện kịp thời các bất thường này có ý nghĩa rất quan trọng đến tính mạng của cả mẹ và thai nhi. Do vậy, cần duy trì lịch khám thai đều đặn theo lời căn dặn của các bác sĩ.
ĐĂNG KÝ KHÁM VÀ TƯ VẤN TRỰC TIẾP TẠI ĐÂY:
284B Nguyễn Trọng Tuyển, P 10, Q.Phú Nhuận, HCM
028.2244.6668