Sản Khoa
THAI SUY DINH DƯỠNG TRONG TỬ CUNG
Thai chậm phát triển là một tình trạng thai nhi bị suy dinh dưỡng khi còn nằm trong tử cung, không phát triển như bình thường.
Làm sao có thể biết được?
Bác sĩ và bà mẹ có thể nhận thấy được thai chậm phát triển với tuổi thai qua một quá trình theo dõi liên tục.
Những nguy hiểm do thai chậm phát triển
Những biến chứng trong sanh và sau sanh gia tăng.
Thiểu ối (dân gian còn gọi là khô nước ối) cũng thường xuất hiện. Nước ối ít gây nên sự chèn ép dây rốn. Đó là nguyên nhân gây tử vong cho con.
Khi lớn lên các bé đã từng là thai chậm phát triển trong tử cung sẽ dễ bị những di chứng trầm trọng về thần kinh, kém phát triển trí tuệ, cao huyết áp lúc về già, và những biến chứng về tim mạch.
Những bà mẹ nào dễ có thai chậm phát triển trong tử cung?
– Tất cả những phụ nữ bị các bệnh như cao huyết áp, bệnh thận, bệnh phổi, tiểu đường, bệnh của chất tạo keo, bệnh lý về hồng cầu, hội chứng kháng Phospholipid.
– Mẹ hút thuốc lá, nghiện rượu, sử dụng heroin, cocaine.
– Mẹ bị suy dinh dưỡng trầm trọng.
– Bệnh lý của nhau thai (suy tuần hoàn nhau thai).
– Đa thai (sinh đôi, sinh ba..)
– Mẹ mắc những bệnh nhiễm trùng.
– Mẹ có những rối loạn về di truyền.
– Tiếp xúc với những chất độc hại.
Làm thế nào để phát hiện sớm thai chậm phát triển trong tử cung?
– Trước khi chuẩn bị có thai nên đi thăm khám dù cơ thể bạn khoẻ mạnh.
– Lưu giữ tất cả những giấy tờ ghi nhận những bệnh tật mình có.
– Đi khám thai ngay khi mới bị trễ kinh để chẩn đoán chính xác tuổi thai.
– Thăm khám thai: Lưu ý đo bề cao tử cung. Bề cao tử cung tăng dần theo tuổi thai.
– Vào tháng thứ tư bề cao tử cung là 16cm. Bề cao tử cung sẽ tăng 4cm mỗi tháng cho đến tháng thứ 8. Số đo bề cao tử cung bằng số tuần tuổi thai nhi (ví dụ tuổi thai là 16 tuần thì bề cao tử cung là 16cm).
Tuy nhiên, bề cao tử cung còn phụ thuộc vào bề dày của thành bụng, lượng nước ối, tử cung đổ ra trước hay sau, một thai hay nhiều thai.
Khi bề cao tử cung không tăng hay tăng nhỏ hơn tuổi thai, có thể thai đang chậm phát triển trong tử cung.
Khi bề cao tử cung nhỏ hơn tuổi thai khoảng 5cm thì biết là thai nhi bất thường.
Khi thai nhi chậm phát triển chúng ta cần phải làm gì?
– Thăm khám để tìm nguyên nhân.
– Nằm nghỉ nghiêng bên trái giúp tăng lượng máu đến tử cung, tăng lượng oxy, chất dinh dưỡng cho thai.
– Điều chỉnh lại chế độ ăn, đảm bảo đủ chất dinh dưỡng cho mẹ và con.
– Uống nhiều nước, tối thiểu 8-10 ly lớn/ngày.
– Không hút thuốc lá, không uống rượu.
– Đếm số lần thai máy, theo dõi cử động thai bằng máy monitoring.
– Siêu âm đo lượng nước ối, nhìn thai nhi cử động, đo vòng đầu, vòng bụng, đường kính lưỡng đỉnh và chiều dài xương đùi. Nếu vòng bụng và cân nặng thai nhi có vấn đề, bác sĩ sẽ cho siêu âm hàng loạt nhằm chẩn đoán, đánh giá sự tiến triển, độ trầm trọng của thai chậm phát triển.
Lấy thai ra khỏi môi trường bất lợi cho sự phát triển thật đúng thời điểm.
Tóm lại:
Khám thai đều đặn giúp phát hiệm sớm thai chậm phát triển, theo dõi, điều trị và có quyết định đúng lúc để tránh tử vong cho thai nhi, đồng thời hạn chế những tổn thương não với những di chứng tâm thần và vận động về sau.
SINH CON TO CÓ PHẢI LÚC NÀO CŨNG TỐT?
SINH CON TO- CÓ PHẢI LÚC NÀO CŨNG TỐT?
Thai nhi là một quà tặng của tạo hóa cho những cặp đôi yêu nhau. Xã hội càng phát triển, các cặp đôi thường quan tâm nhiều hơn đối với đứa con yêu dấu sắp chào đời củ mình. Làm sao trẻ sinh ra thật khỏe mạnh, thật đẹp và “phải to để dễ nuôi”. Thật sự sinh con to có phải dễ nuôi hay không?
Nếu các bà mẹ hay ông bố tương lai có dịp ghé thăm khoa “dưỡng nhi”- khoa chăm sóc nhi khoa tích cực (NICU)- của các bệnh viện phụ sản sẽ thấy có một điều nghịch lý rằng bên cạnh các bé có trọng lượng nhỏ ký, nhẹ cân… vẫn có không ít các bé có trọng lượng quá to, trên 4000 gram vẫn phải cần sự hỗ trợ của các dịch vụ y tế đặc biệt cho trẻ. Tại sao vậy?
THẾ NÀO LÀ MỘT TRẺ SƠ SINH CON TO?
Để xác định một trẻ sơ sinh con to, cần xác định một trẻ sơ sinh có cân nặng bình thường là như thế nào? Một trẻ sơ sinh đủ tháng bình thường có trọng lượng từ 2500 gram đến 3999 gram. Nếu trọng lượng của trẻ từ 4000 gram trở lên, trẻ được xem là có cân nặng quá lớn và được gọi là trẻ sơ sinh con to. Đối nhóm trẻ sơ sinh con to, các nhà nhi khoa chia thành 3 loại là loại 1 (4000 gram- 4500 gram), loại 2 (4500 gram đến 5000 gram) và loại 3 (> 5000 gram). Các nhà nhi khoa quan tâm đến những trẻ sơ sinh con to này vì nguy cơ bệnh tật trong giai đoạn sinh đẻ, sau sinh và khi trẻ lớn hơn đều tăng cao hơn so với những trẻ có trọng lượng lúc sinh bình thường (từ 2500 gram đến 3999 gram).
AI LÀ NHỮNG NGƯỜI CÓ NGUY CƠ SINH CON TO >4000 GRAM?
Mặc dù các cơ chế kiểm soát tăng cân và tăng trưởng của thai nhi trong bụng mẹ vẫn chưa được hiểu rõ, nhưng sự phát triển của thai nhi quá mức có thể là do sự tăng cường chất dinh dưỡng cho thai nhi. Điều này có thể là do các yếu tố môi trường trong tử cung hoặc di truyền.
Các nghiên cứu cho thấy những bà mẹ từng sinh con to trên 4000 gram có nguy cơ sinh con to lặp lại trong lần sinh sau. Những bà mẹ bị béo phì, mắc bệnh tiểu đường và tăng cân quá mức khi mang thai cũng có nguy cơ cao sinh con to. Những tình trạng này của bà mẹ dẫn đến việc cung cấp quá nhiều chất dinh dưỡng cho thai nhi góp phần làm gia tăng sự phát triển của bào thai.
Yếu tố chủng tộc cũng ảnh hưởng đến nguy cơ sinh con to. Trong một nghiên cứu thực hiện tại Mỹ cho thấy các bà mẹ da trắng, người Mỹ da đỏ dễ sinh con to hơn những bà mẹ thuộc các chủng tộc khác.
Ngoài ra, một số yếu tố khác có liên quan đến sự ra đời của trẻ sơ sinh con to bao gồm thai quá ngày dự sinh, trọng lượng lúc sinh của người mẹ trước đây lớn hơn 4000 g.
TẠI SAO NHỮNG TRẺ SƠ SINH CON QUÁ TO THƯỜNG KHÔNG KHỎE?
Trẻ sơ sinh con to trên 4000 gram có nguy cơ cao bị chấn thương khi sinh. Đó là biến chứng kẹt vai thai nhi ở khung chậu của người mẹ sau khi đầu thai nhi đã ra khỏi cửa mình người phụ nữ. Bình thường, thai nhi có kích thước đầu to hơn thân mình của thai. Khi đầu của những thai nhi có cân nặng bình thường sinh ra khỏi “cửa mình” của người mẹ, vai và thân mình của trẻ được “trôi ra” một cách nhẹ nhàng.
Ở những trường hợp thai quá to, kích thước thân mình của trẻ thường quá lớn so với đầu thai nhi. Trong trường hợp thai to lớn này được sinh thường qua ngả âm đạo, lúc đầu thai đã ra ngoài “cửa mình” của người mẹ, vai và thân mình của thai vẫn còn “kẹt” lại bên trong mà không thể ra được. Lúc này, để cuộc sinh tiếp tục, người bác sĩ sản khoa phải dùng những lực mạnh hơn mức bình thường và có thể sử dụng những thủ thuật đặc biệt. Nguy cơ chấn thương xương, khớp và có thể cả các dây thần kinh của thai rất cao. Đây là những tình huống rất khó khăn, rất khó tiên lượng trước được, mà thai nhi con to có thể gặp phải khi trãi qua cuộc chuyển dạ sinh ngả âm đạo.
Ngay sau sinh, trẻ sơ sinh lớn ký có thể có những nguy cơ như hạ đường huyết, nguy cơ suy hô hấp. Các nghiên cứu cho thấy những trẻ sơ sinh càng lớn ký, nguy cơ phải nhập các đơn vị chăm sóc nhi khoa đặc biệt càng cao. Ngoài ra, khi lớn lên, những trẻ này rất dễ bị béo phì, đái tháo đường và các rối loạn chuyển hóa khác.
NGƯỜI MẸ NẾU ĐANG MANG THAI CON TO, CÓ CẦN LƯU Ý GÌ KHÔNG?
Đa số các thai phụ khi mang thai đều vui mừng khi nghe bác sĩ chuyên khoa báo thai to. Cần biết rằng thai to chỉ có ý nghĩa rằng thai nhi đang được dinh dưỡng tốt trong bụng mẹ. Tuy nhiên, nếu dinh dưỡng quá nhiều cũng không phải lúc nào cũng tốt. Điều này tương tự như một đứa trẻ nếu được cho ăn uống nhiều quá thì sẽ béo phì và xuất hiện nhiều bệnh lý. Lúc này, thai phụ cần được các bác sĩ tư vấn về chế độ dinh dưỡng hợp lý, tránh ăn quá nhiều, nhất là đồ ngọt, tinh bột… để tránh tăng cân quá mức.
Thai phụ mang thai quá to khi trãi qua cuộc sinh sẽ đối diện nhiều nguy cơ. Đó là nguy cơ phải mổ sinh, chấn thương cơ quan sinh dục khi sinh ngả âm đạo, băng huyết sau sinh, vỡ tử cung… Những tai biến này nếu không được xử trí đúng, kịp thời sẽ kết sức nguy hiểm, thậm chí có thể nguy hiểm đến tính mạng.
Trưởng Phòng khám Phụ Sản- Bệnh viện Đại học Y Dược (cơ sở 2)
Trưởng Đơn vị Hậu Sản- Hậu phẫu- Bệnh viện Đại học Y Dược (cơ sở 2)
Giảng viên Đại học Y dược
Bệnh viện Hùng Vương
Giám đốc chuyên môn Phòng khám Hoàng Gia- Hoang Gia Health
THIỂU ỐI – ĐA ỐI
Hiện tượng đa ối thường xảy ra ở tuần thứ 30 của thai kỳ, bình thường lượng ối chuẩn là khoảng 1 lít, nhưng khi nước ối vượt qua mức 2 lít, có nghĩa là thai phụ đang bị đa ối. Thiểu ối là khi lượng nước ối giảm so với lượng nước ối bình thường tính theo tuổi thai và ở dưới đường percentile thứ 5.
Nước ối là gì?
– Khi còn trong bụng mẹ em bé nằm trong 1 bọc chứa đầy nước gọi là nước ối
– Nước ối có vai trò
o Dinh dưỡng cho phôi thai
o Bảo vệ thai tránh những va chạm, sang chấn, nhiễm trùng
o Giúp thai phát triển hài hòa và bình chỉnh ngôi thai
o Lúc chuyển dạ đầu ối làm mở cổ tử cung và trơn ống sinh dục giúp cuộc sanh dễ dàng
Nước ối được tiết ra từ đâu?
– Sản xuất
o Da
o Nước tiểu
o Dịch phổi
o Màng ối
o Từ hệ tuần hoàn mẹ
Sự hấp thu của nước ối như thế nào?
– Hấp thu
o Đường tiêu hóa
o Hấp thu qua da, dây rốn, màng nhau (sự hấp thu sẽ tăng dần khi thai đủ trưởng thành)
Bình thường nước ối là bao nhiêu lít?
– Thể tích nước ối tăng dần đến khi thai đủ trưởng thành thì giảm dần
o 20 tuần ——— 350 ml
o 25 – 26 tuần—- 670 ml
o 32 – 36 tuần—- 980 ml
o 40 tuần ——– 840 ml
o 42 tuần ——– 540 ml
Làm sao để đánh giá thể tích nước ối?
– Dựa vào siêu âm: AFI (chỉ số ối)
o > 20 : đa ối
o 16 – 20 : dư ối
o 8 – 15 cm : BT
o 5 – 8 cm : ối ít
o 2 – 5 cm : thiểu ối
o < 2 cm : vô ối
Nguyên nhân của thiểu ối?
– Thiểu ối ở những thai còn nhỏ khoảng 3 tháng giữa thai kỳ thường do dị tật thai nhất là đường tiết niệu
– Mẹ thiếu nước là uống nhiều nước làm giảm nguy cơ thiếu nước ối
– Thai đủ trưởng thành -> tăng sự hấp thu
– Thai chậm tăng trưởng trong tử cung (suy dinh dưỡng)
Thiểu ối có nguy hiểm không?
– Thiểu ối có thể gây
o Chèn ép dây rốn gây suy thai
o Cô đặc nước ối, nếu có phân su sẽ gây viêm phổi hít phân su, ngạt lúc sanh
o Lâu ngày là chèn ép thai gây dị dạng cho thai: chân khoèo, thiểu sản một số cơ quan
Khi bị thiểu ối cần làm gì?
– Nếu do dị dạng thai là bỏ thai
– Nếu vô ối là chấm dứt thai kỳ
– Cần khám, siêu âm, đo tim thai (Non stress test) theo hẹn của bác sỹ hoặc phải nhập viện theo dõi
– Tự theo dõi thai máy, uống nhiều nước
– Bác sỹ sẽ cho sanh hoặc mổ đúng thời điểm để đảm bảo an toàn cho mẹ và con
Nguyên nhân của đa ối là gì?
– Mẹ bị đái tháo đường, thiếu máu nặng, bất đồng nhóm máu mẹ con
– Giang mai
– Dị tật đường tiêu hóa: không có dạ dày, teo thực quản,…
– Đa thai, Phù nhau thai
– Con to
Đa ối có nguy cơ gì?
– Ối vỡ sớm, chuyển dạ kéo dài
– Sa dây rốn
– Ngôi thai bất thường: ngôi mông, ngôi ngang, đầu ngửa,..
– Băng huyết sau sanh
Khi bị đa ối cần làm gì?
– Theo dõi kỹ thai máy
– Cần nhập viện nếu thấy khó thở, ra nước âm đạo, thai máy yếu,…
– Chọc ối thoát bớt nước ối nếu đa ối nhiều gây chèn ép, khó thở,..
CÁC BẤT THƯỜNG DÂY RỐN, BÁNH NHAU
Nhau thai giữ vai trò là nơi trung chuyển các dưỡng chất từ người mẹ truyền sang thai nhi. Nó giữ cho máu của mẹ và thai nhi luôn độc lập với nhau, đồng thời ngăn không cho các vi khuẩn xâm nhập và gây hại cho thai nhi.
Tuy nhiên, nhau thai không phải là một màng chắn siêu nhiên. Nó có thể bị xâm hại bởi các hóa chất độc hại và tiềm ẩn nhiều nguy cơ bất thường có thể ảnh hưởng đến cả mẹ và thai nhi.
1. Nhắc lại cấu tạo và chức năng của nhau thai
Cấu tạo của nhau thaiNhau thai có hình dạng tựa như một chiếc bánh xốp và có cấu tạo gần giống với phổi của người trưởng thành. Trong nhau thai bao gồm nhiều bánh nhau. Mỗi bánh nhau này có chứa khoảng 15-20 múi và giữa mỗi múi như vậy đều có các rãnh nhỏ.
Mỗi phụ nữ khi mang thai lại hình thành một cấu tạo và vị trí nhau thai khác nhau. Thế nhưng, trong phần lớn các trường hợp, nhau thai đều bám ở vị trí đáy tử cung. Chính ở vị trí thuận lợi này, nhau thai sẽ đảm nhiệm vai trò cung cấp oxy và các dưỡng chất, sản xuất hormone thai kỳ để nuôi dưỡng thai nhi phát triển khỏe mạnh trong suốt 9 tháng thai kỳ. Ngoài ra, nhau thai tồn tại cũng để đảm bảo thai nhi không bị xâm hại bởi các vi khuẩn gây bệnh khác. Chính vì vậy, những trường hợp nhau thai bám ở vị trí không thuận sẽ gây nên những biến chứng nguy hiểm trong thai kỳ.
Suy nhau thai
Khi nhau thai không còn đủ khả năng đảm nhiệm vai trò truyền dưỡng chất và oxy từ mẹ sang thai nhi, người ta sẽ gọi là suy nhau thai. Phần lớn, nguyên nhân của tình trạng nghiêm trọng này là do cấu tạo nhau thai có sự bất thường hoặc do thai nhi đang gặp vấn đề về sức khỏe. Mặc dầu không có triệu chứng rõ rệt để nhận biết nhưng chỉ cần dựa trên tình trạng phát triển chậm hoặc khả năng vận động suy yếu của thai nhi, các bác sĩ có thể chẩn đoán được điều này.
Nhồi máu
Các tế bào ở một số bộ phận của nhau thai có thể bị chết đi do lưu lượng máu giảm hẳn. Thông thường, hiện tượng này sẽ không tác động nhiều đến thai nhi nhưng nếu người mẹ là đối tượng bị cao huyết áp dạng nặng, nó có thể dẫn đến hiện tượng nhồi máu và đe dọa đến tính mạng của thai nhi.
Phù nhau thai
Khi mắc bệnh phù nhau thai, các mô nhau sẽ bị ứ nước, tăng trọng lượng và thể tích, khiến các bánh nhau mất đi chức năng vốn có của mình.
Phù nhau thai có thể đi kèm theo các chứng phù nề ở dây rốn, ở thai nhi và gây tràn dịch đa màng. Hậu quả có thể dẫn đến các bệnh lý bẩm sinh về tim mạch, các bệnh tiêu hóa, gây ra hiện tượng truyền máu song thai… Nguy hiểm hơn, nó còn dẫn đến các dị tật bẩm sinh, dị dạng… làm ảnh hưởng nặng nề đến cuộc sống sau này của thai nhi một khi được chào đời.
Có thể phát hiện phù nhau thai qua siêu âm. Nếu thấy độ dày bánh nhau trên 4cm, các bác sĩ có thể kết luận về tình trạng phù nhau thai. Trong trường hợp thai nhi ở giai đoạn đầu thai kỳ, các thai phụ sẽ được đề nghị chấm dứt thai kỳ. Nếu phát hiện ở giai đoạn cuối thai kỳ, thai phụ sẽ được chỉ định mổ lấy thai để tránh những tai biến và biến chứng nguy hiểm.
Bánh nhau bất thường về vị trí bám
Vị trí nhau bám bất thường
Như đã nói, vị trí nhau bám thuận lợi trong suốt 9 tháng thai kỳ là đáy tử cung. Ngoài vị trí này, bánh nhau bám ở những vị trí khác như thành bên tử cung, bám thấp hoặc nhau tiền đạo đều đe dọa đến sự phát triển và tồn tại của thai nhi cũng như sức khỏe của người mẹ.
Với những trường hợp liên quan đến vị trí bám của nhau thai này, thai phụ đều có chung triệu chứng xuất huyết bất thường. Riêng về thai nhi, do bị cản trở về việc nhận dưỡng chất nên ngày càng suy yếu, thiếu dinh dưỡng và chậm phát triển.
Biện pháp can thiệp của các bác sĩ sẽ tùy thuộc vào tình trạng và mức độ nguy hiểm gây ra bởi hiện tượng nhau bám vị trí bất thường.
Nhau tiền đạo
Các trường hợp nhau tiền đạoTrong những vị trí nhau bám bất thường, nhau bám thấp chặn một phần hoặc toàn bộ cổ tử cung sẽ gây trở ngại lớn đến quá trình chuyển dạ. Bởi lẽ, phải thông qua ngã âm đạo thai nhi mới có thể chào đời. Chính vì vậy, các trường hợp nhau tiền đạo đều phải được chỉ định mổ lấy thai.
Cần lưu ý, trong thai kỳ, nếu bị nhau tiền đạo, thai phụ có thể bị xuất huyết thường xuyên với lượng máu ngày một tăng và trở nặng. Nó có thể khiến người mẹ choáng váng, mất sức và cần nhập viện để được truyền máu và theo dõi sức khỏe thường xuyên.
Các đối tượng thường bị nhau tiền đạo khi mang thai gồm các bà mẹ đã từng sinh mổ, những người đã từng phá thai hoặc những phụ nữ có thói quen hút thuốc lá. Vì thế, cần theo dõi chặt chẽ tiến trình thai kỳ ở những phụ nữ này.
Nhau bong non
Một phần bánh nhau bứt khỏi tử cung khi chưa đến kỳ sinh nở gọi là hiện tượng nhau bong non. Nó có thể gây vỡ mạch máu, làm chảy máu ồ ạt, giảm đột ngột và nghiêm trọng lưu lượng máu, oxy đến thai nhi. Với tình trạng này, nếu không được cấp cứu kịp thời sẽ đe dọa đến tính mạng của cả mẹ lẫn con.
Một số dấu hiệu điển hình để nhận biết tình trạng nhau bong non:
+ Có triệu chứng chảy máu âm đạo
+ Tử cung co thắt liên tục
+ Cảm giác đau đớn từ vùng tử cung
+ Bất thường nhịp tim
Các thai phụ đã từng bị nhau bong non trong lần mang thai trước, nguy cơ lặp lại tình trạng này ở lần mang thai kế tiếp khoảng 25%. Ngoài ra, có những nguy cơ làm phát sinh tình trạng này như sang chấn vùng kín, cao huyết áp, khiếm khuyết ở bộ phận tử cung. Những người thường xuyên hút thuốc lá và sử dụng cocain cũng là những đối tượng có nguy cơ cao bị nhau bong non trong thai kỳ.
Nhau cài răng lược
Các mức độ của tình trạng nhau cài răng lượcKhi nhau thai cài quá sâu và xâm lấn sang các bộ phận lân cận như bàng quang nó có thể gây chảy máu ồ ạt và đe dọa trực tiếp đến tính mạng của người mẹ. Chính vì vậy, trong hầu hết trường hợp, thai phụ đều được chỉ định đình chỉ thai, thậm chí buộc phải cắt bỏ tử cung để giữ lại tính mạng. Trường hợp nhau cài lấn sang các bộ phận lân cận khác cũng cần được phẫu thuật để cắt bỏ. Đây có thể nói là biến chứng vô cùng nguy hiểm mà một thai phụ có thể gặp phải trong thai kỳ.
Trên đây là những trường hợp bất thường về nhau thai rất nghiêm trọng mà mẹ bầu cần lưu ý trong thai kỳ. Việc phát hiện kịp thời các bất thường này có ý nghĩa rất quan trọng đến tính mạng của cả mẹ và thai nhi. Do vậy, cần duy trì lịch khám thai đều đặn theo lời căn dặn của các bác sĩ.
ĐĂNG KÝ KHÁM VÀ TƯ VẤN TRỰC TIẾP TẠI ĐÂY:
KHÁM THAI 3 THÁNG ĐẦU
Việc khám thai định kỳ là vô cùng quan trọng để theo dõi sát sao tình hình sức khỏe của mẹ và bé, đặc biệt trong ba tháng đầu thai kỳ vì đây được xem là giai đoạn nhạy cảm của thai nhi. Giai đoạn 3 tháng đầu, các cơ quan của thai nhi dần dần được hình thành và y học gọi giai đoạn này là giai đoạn biệt hóa các cơ quan. Trong giai đoạn này, bất kỳ một tác nhân nào ảnh hưởng lên thai nhi đều có thể tác động đến sự biệt hóa của các cơ quan, dẫn đến các dị tật bào thai, thậm chí có thể gây thai chết lưu, sẩy thai…
Xét nghiệm máu
Khi mang thai 3 tháng đầu, ngoài những xét nghiệm thường quy để xác định nhóm máu, yếu tố Rh, việc xét nghiệm máu còn để kiểm tra tình trạng thiếu máu của người mẹ (qua công thức máu-huyết đồ), phát hiện các bệnh lây nhiễm như viêm gan siêu vi B (HBsAg), giang mai, HIV.
Các xét nghiệm máu thường quy được chỉ định:
- Tổng phân tích tế bào máu, Ferritin huyết thanh
- Nhóm máu ABO, Rh
- Bệnh lây truyền qua đường tình dục, mẹ-con: HIV (tự nguyện), HBsAg, giang mai, Rubella (IgM, IgG) (khi không có bằng chứng tiêm ngừa trước đó
- Glucose lúc đói (hoặc OGTT 75 gram nếu thuộc nguy cơ cao)
- Chức năng gan: AST, ALT,
- Chức năng thận: Creatinin
- Chức năng tuyến giáp: TSH, FT4
- Xét nghiệm dung nạp Glucose 75 gram (OGTT) (đối với thai phụ nguy cơ cao bị đái đáo đường)
Những xét nghiệm này nhằm mục đích giúp các thầy thuốc có thể tư vấn và thực hiện các can thiệp sớm giúp cho việc ra đời một đứa bé khỏe mạnh nhất.
Xét nghiệm nước tiểu
Kết quả tổng phân tích nước tiểu trong giai đoạn 3 tháng đầu tiên sẽ cho biết thai phụ có bị bệnh đái tháo đường, tình trạng tiểu protein niệu, hoặc nhiễm trùng đường tiết niệu hay không.
Bệnh đái tháo đường nếu không được phát hiện sớm và can thiệp phù hợp sẽ dẫn đến dị tật thai nhi, thai suy dinh dưỡng trong tử cung, hoặc thai quá to gây tăng nguy cơ bị các sang chấn sản khoa lúc sinh, thai chết lưu lúc gần ngày sinh…
Tiểu protein làm tăng nguy cơ bị bệnh thận, tăng huyết áp, tiền sản giật lúc mang thai. Tiền sản giật-sản giật vẫn còn là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong mẹ ở các nước đã phát triển và là nguyên nhân đứng hàng thứ hai sau băng huyết sau sinh ở các nước đang phát triển. Ở những thai phụ có nguy cơ cao bị tiền sản giật, việc can thiệp bằng cách sử dụng aspirin từ trong 3 tháng đầu góp phần không nhỏ làm giảm nguy cơ bị tăng huyết áp, tiền sản giật về sau.
Nhiễm trùng đường niệu không triệu chứng là một trong những nguyên nhân dẫn đến sinh non, sẩy thai to ở thai phụ. Gọi là “nhiễm trùng niệu không triệu chứng” là vì nó hoàn toàn không gây những khó chịu gì cho người mẹ, chỉ thể hiện các bất thường trên xét nghiệm nước tiểu trong giai đoạn đầu. Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời nhiễm trùng niệu giúp giảm nguy cơ sẩy thai to, sinh non về sau.
Siêu âm đầu dò ngả âm đạo trong 3 tháng đầu của thai kỳ
Kỹ thuật này nhằm kiểm tra:
– Tình trạng của tử cung và buồng trứng để phát hiện các bất thường nếu có.
– Xác định thai trong tử cung hay thai ngoài tử cung
– Xác định một thai hay song thai
– Xác định tính sinh tồn của thai nhi, xem có hoạt động tim thai không?
– Xác định xem có tình trạng bong tróc túi thai, xuất huyết sau bánh nhau của động thai nếu có. Tính tuổi thai (CRL≥10mm) và ngày dự sinh (nếu thai 7-11 tuần, chọn thông tin ngày dự sinh theo siêu âm lần này nhập vào phần mềm và ghi vào sổ khám thai)
Đo độ mờ da gáy (NT- Nuchal translucency)
Đây là một trong các phương pháp sàng lọc hội chứng Down, các bất thường lệch bội nhiễm sắc thể thai nhi.
Đa số trẻ mắc hội chứng Down sẽ có da gáy dày.
Test kết hợp (Combined test)
Việc đo độ mờ da gáy kết hợp với xét nghiệm hai chất hóa sinh máu mẹ (định lượng β-hCG tự do và PAPP-A) sẽ cho biết nguy cơ thai nhi bị rối loạn lệch bội nhiễm sắc thể và hội chứng Down hay không. Nếu trả lời thai phụ có nguy cơ cao bị hội chứng Down hoặc các bất thường lệch bội nhiễm sắcthể, các can thiệp chuyên sâu có thể thực hiện như xét nghiệm tiền sản không xâm lấn (NIPT), sinh thiết gai nhau (11-13 tuần) hoặc chọc ối (sau 16 tuần) nhằm khảo sát bộ nhiễm sắc thể của thai nhi.
Xét nghiệm tiền sản không xâm lấn
Trưởng Phòng khám Phụ Sản- Bệnh viện Đại học Y Dược (cơ sở 2)
Trưởng Đơn vị Hậu Sản- Hậu phẫu- Bệnh viện Đại học Y Dược (cơ sở 2)
Giảng viên Đại học Y dược
Bệnh viện Hùng Vương
Giám đốc chuyên môn Phòng khám Hoàng Gia- Hoang Gia Health
ĐANG KÝ KHÁM VÀ TƯ VẤN TẠI:
284B Nguyễn Trọng Tuyển, P 10, Q.Phú Nhuận, HCM
028.2244.6668